İyilik İçin Yapay Zeka (3)
Yapay zekanın sosyal fayda amaçlı ve sosyal etki yaratmak üzere kullanımına dair gelişmeleri incelediğimiz üçüncü Substack içeriğinde yapay zekanın tarım ve sağlık alanında yansımalarını ele alıyoruz.
Bu hafta, ReFi Türkiye olarak Cenevre’deyiz. Akbank LAB ve imece ekipleri olarak, yerinde ve gerçek zamanlı takip ettiğimiz “AI for Good Global Summit 2024” etkinliğine dair içerikler, Akbank ve imece platformu sosyal medya hesapları ile @refi_turkiye X hesabından yayınlanıyor.
Gelecek günlerde Substack yayınımızda da derlemelerini bulabileceğiniz içeriklerde, hem oturumlardan görüş ve iç görüleri işliyor, hem de bu alandaki iyi projeleri aktarıyoruz. Bu hafta bu mecradaki yayınımıza, yapay zekanın sosyal fayda amaçlı kullanımına dair örnekleri ve gelişmeleri incelediğimiz üçüncü içerik ile devam ediyoruz. Yapay zekanın iyilik amaçlı kullanımına dair bilgi ve birikimin Türkiye’deki etki, finans ve teknoloji ekosistemlerinde daha fazla yayılmasını hedeflediğimiz içeriklerin ilk ikisinde eğitim, iklim krizi, afetlerle mücadele ve sağlık gibi alanlardaki umut vaat eden gelişmelere odaklanmıştık. Önceki yazıda geniş yer verdiğimiz, tıp alanındaki örnekleri şimdi yeni bir perspektiften inceleyelim. Ardından bu teknolojilerin farklı yansımalarını ele almaya devam edeceğiz!
Teknofest kapsamında düzenlenen Sağlıkta Yapay Zeka Yarışması’na 2024 yılında başvuru süreci boyunca rekor sayıda takım başvuru yaptı. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı’na (TÜSEB’e) göre, başvuran takım sayısı, 10 kat artarak 5393’e ulaştı ve bu, her takımın en az üç yarışmacıdan oluştuğu düşünüldüğünde, 16179’dan fazla kişinin başvurusu anlamına geliyor. Kurum bu başarıyı “Bu alanda kreatif ve yenilikçi çözümler üretme arzusunun hızla artışı” olarak yorumluyor. Sağlıkta İşbirliği Platformu’nun kurucusu Prof. Dr. Melih Bulut de, Diken’e verdiği bir röportajda bu gelişmeyi yorumluyor ve veri paylaşımı yapılması, karar verici yöneticiler ile hekimlerin yapay zeka çalışanları gönülden desteklemeleri ve yatırımcıların ilgi göstermesi çağrısında bulunuyor. Bulut’un alana ilişkin tespit ve öngörüleri şu şekilde:
“Dünya nüfusunun yarısı bırakın uzmanı, temel sağlık hizmetlerine dahi ulaşamıyor. Yapay zeka burada da çok yararlı olabilecek. Az sayıda uzmanın vaktini en iyi şekilde değerlendirilmesini sağlayabilecek. İlaveten yoksun bölgelerde özellikle halk sağlığına dönük uygulamalarda, tarama programlarında yapay zekanın başarıyla kullanıldığını ve büyük faydalar sağladığını sevinçle izliyoruz. Bu yeni teknolojinin nimetlerinden dezavantajlı grupların yararlanmasını da sağlamalıyız.”
“İnsanın bilim yolculuğundaki en kritik kilometre taşlarından. Bence ateş ve tekerleğin arkasından yapay zeka geliyor. Büyük bir hızla gelişiyor, adeta bir tsunami etkisiyle yaşam bilimlerini, tıp ve sağlık uygulamalarını dönüştürme potansiyeli taşıyor. Çünkü kendisi teknoloji üretiyor. Daha önce teknoloji üretebilen, bir teknoloji olmadı.”
Bulut’un “teknoloji üreten teknoloji” olarak işaret ettiği ve ateş ile tekerlek kadar önemli gördüğü yapay zeka, sağlayabileceği değişim ile ReFi Türkiye’nin ilk gününden bu yana işaret ettiğimiz onarım perspektifine geniş bir katkı sunuyor. Sosyal ve çevresel etkiyi odağına alan kapsayıcı ve sürdürülebilir sistemler ile insanın ve dünyanın onarım sürecini başlatma düşüncesi, ReFi hareketinin temel taşlarından birisi. Buradan hareketle, onarıcı bakış açısının farklı uygulama alanlarından birisinin de tarım olduğunu, ReFi Türkiye Röportaj Serisi’nin ilgili bölümünde işlemiştik.
Yapay zeka teknolojilerinin tarım alanında da ilerlemeleri mevcut! İşte bazı örnekler:
Toprağın işlenmesi, ekim, sulama, mahsul bakımı, toprak / bitki durumu analizi ve kontrolü süreçlerine yapay zekanın adapte edildiği uygulamalar giderek yaygınlaşıyor. Yapay zeka özellikle tarımsal üretimde verimlilik ve sürdürülebilirliği artırma imkanı sunarak ürün kalite ve gıda güvenliğini destekliyor. Sıcaklık, nem, ışık ve su/susuzluk seviyeleri gibi birçok parametreyi yani büyük veriyi işleyerek anlamlandırma yeteneğine sahip yapay zeka uygulamaları, bitkilerin ihtiyaçlarını belirlemeyi ve gerekli müdahale için çözüm önerisinde bulunmayı sağlıyor. Böylece seralarda gerekli sıcaklık ve nem seviyesinin korunarak verimliliğin ve ürün kalitesinin artmasını sağlıyor. (Kaynak)
Tarımda, tohum, toprak ve gübre kalitesinin, sulama programının ve mahsul veriminin tahmin edilmesinde yapay zekâ algoritmaları uygulanıyor. Yapay zeka, arazideki değişkenliklerin çiftçi ve mühendislere bildirilmesinde, sıra bitkilerinde yabancı otların tespit edilmesinde ve mücadelesinde, bitki sağlığının takibinde, havadan ve karadan ilaçlama sistemlerinde, bahçe bitkilerinde otomatik hasat sistemlerinde, tarım robotlarında, termal ve kızılötesi görüntüleme temelli ürüne özgü sulama sistemlerinde, besin elementi eksikliğinin saptanmasında, gübreleme işlemlerinde ve toprak özelliklerinin tahmininde yoğun olarak kullanılıyor. (Kaynak) olmadı.”
Yapay zeka, toprakta yeni çözümler filizlendirirken, sizi heyecanlandıran bir gelecek de inşa ediliyor. Benzer yenilikleri görmek ve AI for Good Global Summit’teki ufuk açıcı değerlendirmelere ulaşmak için bu hafta ve önümüzdeki günlerde, Akbank ve imece platformu sosyal medya hesaplarını takip etmeyi unutmayın!